“Ik ga door tot de dood erop volgt” aldus Bram van der Vlugt

Bram van der Vlugt (86) maakte in 2011 bekend te stoppen als ‘adviseur van Sinterklaas’. Negen jaar later is hij in  De Grote Sinterklaasfilm  te zien. “De hele transitie naar roetveegpieten ontgaat kinderen totaal.”

Een dag na het interview laat Van der Vlugt per mail weten dat hij is vergeten uit te leggen wat de spelregels zijn als men hem naar Sinterklaas vraagt: “Het spel dat ik al meer dan dertig jaar speel, is dat Sinterklaas bestaat! Ik speel hem dus niet. Op zijn best doe ik hem na. En dat kan ik zo langzamerhand vrij goed. De sleutelzin die bij de spelregels past is: ik ben/was de raadgever van Sinterklaas in televisieaangelegenheden.” Waarvan akte.

Denkt u nog weleens aan Adrie van Oorschot, uw voorganger als Sinterklaas?

“Heel vaak. Hij was mijn grote voorbeeld. Een Sinterklaas van de oude stempel. Daar kon je een beetje bang van worden. Toen ik hoorde dat hij stopte en Aart Staartjes opperhoofd van de intocht was, wilde ik het overnemen. Aart was destijds de goeroe van de jeugdtelevisie waarin het kind centraal stond, en niet de opvoeder. Samen hebben we Sinterklaas een beetje ondeugender en baldadiger gemaakt. Een Sinterklaas die meer aan de kant van het kind staat en niet gebruikt wordt als chantagemiddel van ouders.”

“Maar als ik aan Adrie denk, denk ik ook aan dingen die ik misschien niet had mogen zeggen. Bijvoorbeeld dat hij ermee op was gehouden omdat hij langzamerhand net zo oud als Sinterklaas zelf werd. Ik doe Sinterklaas nog steeds na en ben al twintig jaar ouder dan Adrie was toen hij ermee stopte.”

Dit jaar komt de landelijke intocht te vervallen.

“Op de televisie vinden ze daar wel wat op. Dat er in geen enkel dorp een intocht wordt georganiseerd, is uitzonderlijk. Maar als een wereldomvattend virus rondwaart, is dit maar een klein ongemak. Het sinterklaasfeest overleeft het wel. Ik zou het wel leuk vinden iemand in het dorp te vinden die het sinterklaaspak aantrekt, een mijter opzet en door de straten loopt: ‘Hallo, hallo, is er iemand? Waar zijn jullie allemaal?'”

U heeft het nooit los kunnen laten, hè?

“Hoe moet ik die vraag interpreteren?”

Stefan de Walle werd in 2011 door de publieke omroep aangewezen Sinterklaas te vertolken.

“Stefan de Walle is een goede vriend en heeft op mijn verzoek die publiekeomroeptaken op zich genomen. Er was een gentlemen’s agreement dat ik bijvoorbeeld niet op NPO3 als Sint te zien zou zijn, terwijl hij op NPO1 uitgezonden zou worden. Dat zou niet helpen bij de gewenning van het volk aan een andere Sint, en dat heb ik sindsdien ook nooit gedaan. Maar de wereld is groter dan de publieke omroep, en als mensen vragen of ik zin heb om nog een keer Sint na te doen, zie ik niet in hoe ik Stefan in de wielen rijd.”

Juist nu er geen landelijke intocht komt, worden uitingen in bioscopen en op televisie belangrijker. Je zou kunnen redeneren dat door uw bijdrage aan de film, kinderen toch weer twee ‘adviseurs’ voorgeschoteld krijgen.

“In de eerste plaats denk ik dat kinderen minder snel verward raken dan grote mensen. Of Sinterklaas nou een mijter met brede, gouden banden en een kruis op de achterkant draagt, zoals Stefan, of een op de ouderwetse manier, zoals ik in de film, daar bekommert een kind zich niet om. De hele transitie naar roetveegpieten ontgaat hen ook totaal.”

“Wat ik nu zeg, moet je goed noteren: ik ben ontzettend dankbaar dat ik 25 jaar lang een monopolie had op Sinterklaas op de Nederlandse televisie. Dat ging verder dan de publieke omroep. Daardoor word je bijna zelf Sinterklaas, ‘want een andere kennen we niet’. Toen ik daarmee stopte, vrijwillig, zag ik dat ik een goede indruk had achtergelaten. En tien jaar later zijn er nog steeds mensen die denken: hé, als ik een succesvolle film wil maken, moet ik misschien wel die Sinterklaas strikken. Dan ben ik niet degene die zegt: ‘Laten we dat maar niet doen, want het schept verwarring.’ Stefan kan om contractuele redenen ook helemaal niet aan zo’n film meewerken.”

Bram van der Vlugt als Sinterklaas: “Ik vind niets leuker dan met jonge mensen werken.” (Foto: WW Entertainment)

Het voelt een beetje aanmatigend om alleen over deze rol te praten, gezien u zo veel andere dingen in uw leven heeft gedaan.

“Sorry, maar die veren zou ik in je eigen reet steken. Jij hebt het er voortdurend over. De Grote Sinterklaasfilm draait sinds afgelopen woensdag in de bioscoop. Zo, klaar. Ik wil heel graag over andere dingen praten, want ik heb nog een grote toekomst voor me op het toneel.”

Bent u als 86-jarige acteur nog steeds bereid bij te leren?

“Ik ben zo blij dat we eindelijk tot de kern van de zaak komen. Ik vind niets leuker dan met jonge mensen werken. Wat er vandaag de dag op toneelscholen en kleinkunstacademies geleerd wordt, is heel anders dan op de opleiding die ik zestig jaar geleden heb gehad.”

“Ik heb op mijn 85e verjaardag bewust gespeeld in een voorstelling die voor mij is geschreven en geproduceerd werd door twintigers. Het was waanzinnig met mensen te werken die totaal andere opvattingen over toneel hebben. Je bouwt samen met iemand die vijftig jaar jonger is aan een voorstelling. Misschien is dat wel een vorm van overleven.”

Als u niet meer kunt acteren, valt het belangrijkste uit uw leven weg.

“Als je het zo uit zijn verband trekt, zou je kunnen denken dat die man het thuis niet leuk heeft. Ik vind het thuis heel erg leuk, maar vooral omdat ik weet dat ik overmorgen weer een klus heb en dat mensen me graag zien. Ik zie erg op tegen het moment waarop dat niet meer kan. Daarom ga ik door tot de dood erop volgt. Waarom zou ik eerder stoppen?”

“Als ik niet meer kan lopen, doe ik het in een rolstoel. En als ik niks meer kan onthouden, ga ik radio doen. Ik heb niet het gevoel dat het uit het hoofd leren van een toneeltekst slechter gaat, misschien een beetje. Soms verdwijnt een tekst na tien minuten weer uit mijn hoofd, maar dat had ik vroeger geloof ik ook al. Toch zit daar nu de angst bij dat ik achteruitga.”

Is er een rol waarvan u zegt: zo moet men mij herinneren?

“Er steekt er zonder meer een bovenuit, omdat het zo’n onverwacht succes was. Dat is de rol van Niels Bohr in Kopenhagen. Dat stuk gaat over de strijd tussen een joodse man in Denemarken en een nazi in Duitsland, een leerling van hem. En het, met de kennis van nu, meewerken aan het ontwikkelen van de atoombommen die op Japan zijn gegooid.”

“Sommige mensen zeggen: ‘Door die bommen heb ik het jappenkamp overleefd.’ Andere zien het als de grootste misdaad tegen de menselijkheid. Een stuk met een raadselachtige, maar ongelofelijk belangrijke inhoud. Het was ontroerend dat te mogen spelen. Overigens voor een groot deel mét Stefan de Walle, ja!”

Uw moeder is in Auschwitz vermoord. Was het spelen van Niels Bohr niet ook zo bijzonder doordat dat verhaal zo’n sterke connectie heeft met wat haar en andere familieleden van u is aangedaan?

“Onbewust natuurlijk wel. Een stuk dat over de Holocaust gaat – ook al is het zijdelings – ontroert mij per definitie ook meer. Dat ik joods ben, heeft invloed op de keuze van de dingen die ik belangrijk en mooi vind. Maar dat is niet altijd doorslaggevend.”

Is de acteur Bram van der Vlugt volmaakt gelukkig of ontbreekt er nog een steentje?

“Ik zou eerlijk gezegd niet weten of er een steentje mist. Natuurlijk zijn er een heleboel dingen waarin ik gefaald heb. Ik ben ongelofelijk geraakt door corona, maar daar mag ik het van jou niet over hebben. Ik wil niet te vroeg doodgaan daardoor. Maar ik weet dat als ik besmet raak, die kans groot is. Soms ben ik dus best gedeprimeerd. En niets is natuurlijk volmaakt, geluk ook niet. Maar ik ben heel tevreden.”

De familiefilm De Grote Sinterklaasfilm is sinds deze week te zien in de bioscoop.